sa'd bin ubade ne demek?

Ebû Kays Sa‘d b. Ubâde b. Düleym b. Hârise el-Ensârî (, d. ? - 635) İslam peygamberi Muhammed'in sahabesi.

Sa'd bin Ubade; cömertiliği, savaş aletlerini kullanmada ustalığı, okuryazarlığı ile tanınmış, İslam peygamberinin yanında savaşmış ve sancaktarlık yapmış aynı zamanda Muhammed'in ölümünün ardından halife adayı olmuş Hazrec'in ve Ensar'ın önde gelenlerinden olan sahabi.¹²³⁴⁵

Adı ve unvanı

Sa'd bin Ubade, Ebu Sabit, Ebu'l-Kays, Ebu'l-Hubab ve Ebu Abdullah olarak künyelendiği kaynaklarda belirtilmektedir.⁶⁷

Ayrıca Sa'd, Cahiliye Dönemi'nde okuma-yazma bilen, iyi bir yüzücü, ok atma ve yay kullanmada becerikliydi. O devirde bu tip yetenekleri kazanmak ekonomik açıdan oldukça zor olması nedeniyle aralarında bu üç yeteneğe sahip olan kişilere Araplar, "eksiksiz, tam, olgun kişi" anlamına gelen “el-Kamil” diyorlardı.^8910111213

Ailesi

Sa'd bin Ubade, Medine’de Hazrec kabilesinin Beni Saide koluna mensuptu ve kabilesine önderlik yapmaktaydı. Hazrec kabilesi, Yemen’de Marib seddinin yıkılmasıyla yaşanan Seyl el-Arim¹⁴¹⁵ olayı üzerine kuzey yönünde göç ederek, Evs kabilesi ile birlikte Medine'ye yerleşmişlerdi.

Hazrec kabilesi bu aileyi, kendilerinin öncüleri ve efendileri olarak kabul ediyordu.^161718192021 Ölümünün ardından oğlu Kays b. Sa'd kabileye öncülük etti.

Ayrıca Nasrî Hanedanı'na mensup olan Gırnata Emirliği'nin kurucusu I. Muhammed bin Nasr'ın Hazrec kabilesinin reisi Sa'd bin Ubade’nin neslinden geldiği rivayet edilir.²²

Kişiliği

Müslüman olmadan önce

Kabile reisinin oğlu olması nedeniyle Sa'd, iyi bir eğitim almıştı ve cahiliye döneminde de cömertliği ile tanınıyordu. Beni Saide'nin başına geçtiğinde düzenli olarak Menat putuna her yıl 10 deve kurban ediyordu. Kendisi ve oğlu Kays bin Sa'd'ın müslüman olmasının ardından bu kurban etme geleneği Kabe'ye yapıldı.²³

Muhammed döneminde

Müslüman oluşu

Müslümanların Medine'deki tebliğinin ardından İkinci Akabe Biatında müslüman düşünülmektedir. Zira tarih sahnesine ilk çıkışı on iki nakib (öncü,lider) arasında seçilmesinden itibaren başlar.²⁴²⁵²⁶

Ebva Seferi

Kureyşlilere yapılan ilk gazve olan Ebva Gazvesinde Sa'd , Medine'ye vekil olarak bırakılmış ve 300 kişilik askeri birlik ile Medine'nin güvenliğini sağlamak için görevlendirilmiştir.²⁷²⁸

Bedir Muharebesi

Bedir Muharebesinde Muhammed'in emriyle sahabe ile istişare yapılırken Ensar adına Sa'd konuşuyordu.²⁹

Sa'd bu bu savaşta 20 deve ile orduya yardım etmişti.³⁰ Ayrıca İslam peygamberi Muhammed , Sa'd'ın hediye ettiği kılıç ve zırh ile savaşa katılmıştı.³¹³²³³

Kimi kaynaklar Sa'd'ı Bedir'e katılanlar arasında sayıp , Ensar'ın sancağını taşıdığını ³⁴³⁵³⁶ belirtirken kimi kaynaklar ise onu Bedir'e katılmayanlar arasında zikreder.³⁷

Uhud Muharebesi

Uhud Muharebesinde Sa'd , İslam peygamberinin kapısında Sa'd bin Muaz ve Üseyd bin Hudayr ile birlikte nöbet tuttular. Savaş başladığında Evs'in sancağını Üseyd bin Hudayr , Muhacirlerin sancağını Ali bin Ebi Talip ve Hazrec'in sancağını da Sa'd taşımaktaydı.³⁸

Savaş ilerlediğinde sıkışan müslümanlar Sa'd'ın taşıdığı Hazrec sancağı altında toplandılar. İleriki süreçte savaş yenilgi ile sonuçlanmıştı ve savaşta İslam peygamberi Muhammed , yüzünden ve dizinden yaralanmıştı. Sa'd bin Ubade ve Sa'd bin Muaz'ın yardımıyla atından indirildi. Savaştan sonra da Sa'd ve Ensar'ın diğer önde gelenleri İslam peygamberini koruyordu. İslam peygamberi Muhammed'i korumak için hayatını ortaya koyan 14 kişiden 7'si Hazrectendi ve Sa'd da bunların içerisindeydi. Ayrıca Sa'd bu savaşta otuz deve yükü hurma ile orduya yardım etmiştir.³⁹

Hamraü'l Esed Gazvesi

Uhud'un ardından Kureyş'in yeniden saldıracağını düşünen müslümanlar bir takip birliği hazırladı ve bu birliğin erzağı Sa'd'ın bağışladığı deve ve hurmalardan oluşuyordu.⁴⁰ Ayrıca Sa'd , Beni Saide ile birlikte bu gazvede bulunuyordu⁴¹

Beni Mustalık Gazvesi

Beni Mustalık kabiledine karşı yapılan gazvede Sa'd da bulunuyordu. Ayrıca münafıklar da bu gazveye yoğun olarak katılmıştı.⁴²

Bu gazvede Muhacirlerin sancağını Ebu Bekir , Ensarın sancağını da Sa'd taşıyordu.⁴³

Hendek Savaşı

Müslümanlara geniş düzeyde bir saldırı planı hazırlayan Mekkeli paganlar Medine'ye büyük çapta bir savaş hazırlamıştı. Müslümanlar Selman-ı Farısi'nin önerisiyle hendekler kazmıştı. Bu gazvede Muhacirlerin sancağını Zeyd bin Harise , Ensarın sancağını da Sa'd bin Ubade taşıyordu.⁴⁴

Hudeybiye Antlaşması

Sa'd , Hudeybiye seferine iştirak etmiş ve kurbanlık develer hazırlamıştı. Bu sefer sonucunda Müslümanlar ile Mekkeli paganlar arasında antlaşma imzalanmıştı.⁴⁵

Mekke'nin Fethi

Medine’de savaş hazırlıkları tamamladıktan sonra Hicrî 8. yılın (630) Ramazan ayında on bin kişilik bir orduyla Mekke’ye doğru harekete geçildi. Mekke’nin fethinde Muhâcirler ait üç sancak kullanılırken, Ensâr’ın her bir boyu için ayrı ayrı sancaklar kullanıldı. Ensâr’ın lideri Sa’d b. Ubâde, Mekke’nin fethinde komutanlık ve bayraktarlık yaptı ve İslam peygamberine ait bayrağı taşıdı. Zî-Tuvâ’da ordu dört ayrı bölüme ayrıldı. Halid bin Velid, Zübeyr b. Avvâm, Sa’d b. Ubâde, Ebû Ubeyde b. Cerrâh’ı bölük komutanları tayin edildi. Her bölüğün Mekke’ye giriş güzergâhı belirlendi. Ebû Ubeyd’e b. Cerrâh komutasındaki birliği Mekke’nin yukarı tarafından, Sa’d b. Ubâde’nin Ensâr birliklerini Mekke’nin batı tarafındaki Kedâ denilen mevkiiden, Zübeyr b. Avvâm’ın birliğini şehrin kuzeyinden ve Hâlid b. Velid’e de şehrin güneyinden girilmesi emredildi.Mekke’ye dört bir koldan giren komutanların üçü Muhâcir, biri Ensâr’dan Sa’d b. Ubâde idi.İslâm ordusunun üç grubu hiçbir direnişle karşılaşmadan şehre girmiştir.Hâlid b. Velid’in idare ettiği birlikler ise İkrime b. Ebû Cehil, Safvan b. Ümeyye ve Süheyl b. Amr komutasındaki güçler müşriklerin saldırılarına maruz kalmışlardır. Karşılıklı çarpışmalarda iki Medineli şehit düşmüş, karşı taraf ise yirmi kayıp vererek geri çekilmiştir.⁴⁶

Huneyn Savaşı

İslam peygamberi, Hicrî 8. yılı Şevvâl ayında, on iki bin kişiyle Hevâzin üzerine sefere çıktı.⁴⁷ Sa’d b. Ubâde, Mekke’nin fethinden sonra yapılan Huneyn Gazvesine katıldı. Muhammed, Muhâcirlerin sancaklarını Ali b. Ebî Talib, Sa’d b. Ebî Vakkas ve Ömer’e; Hazrec’in sancaklarını, Hubâb b. Münzir ve Sa’d b. Ubâde’ye; Evs’in sancağını da Üseyd b. Hudayr’a verdi.⁴⁸ Kısa zaman içinde savaş Müslümanların galibetiyle sona erdi.⁴⁹

Beni Nadir Gazvesi

Beni Kureyza Gazvesi

Hayber Gazvesi

Vadi'l Kura Gazvesi

Mute Savaşı

Tebük Seferi

Halifeliğe adaylığı

Ebubekir ve Ömer'e biat etmemesi

Vefatı

Kaynakça

Orijinal kaynak: sa'd bin ubade. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. İbn Hacer el-Askalânî, Ebû'l-Faḍl Aḥmed b. ʿAlî (ö.852/1448), Fethu’l-Bârî Şerhu

   Sahîh el-Buhârî, nşr. Muhibbiddîn el-Hatîb, Dâru’l-Ma’rife, c. III, s. 80, Beyrut,

   1379/1959. ↩

2. İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed b. Sa’d Menî’l-Kâtib el-Hâşmî el-Basrî el-Bağdadî (ö.230/845), Kitâbu’t-Tabakâti’l-Kebîr, (tah. Ali Muhammed Umar), nşr.

   Mekt Ebû’l- Hancî, c. III, s. 80 Mısır, 1421/2001. ↩

3. İbn Hişam, Ebû Muḥammed ʿAbdulmelik b. Hişâm el-Ḥimyerî (ö.213/829), Es-Siretu En-Nebeviyye, (Tah. Umar Abdusselâm Tedmurî) c. IV, s. 308 , Beyrut, 1409 / 1989 ↩

4. ↩
5. ↩
6. ↩
7. ↩
8. ↩
9. ↩

10. İbn Sa’d, Ebû Abdillah Muhammed b. Sa’d Menî’l-Kâtib el-Hâşmî el-Basrî el-Bağdadî (ö.230/845), Kitâbu’t-Tabakâti’l-Kebîr, (tah. Ali Muhammed Umar), nşr. MektEbû’l- Hancî, c. III, s. 566 Mısır,2001. ↩

11. Ziriklî, Hayreddin, el- A’lâm, c. III , s. 85 , Beyrut , 1990. ↩

12. İbnü’l-Cevzî, Cemâleddin Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Sıfatu’s-Safve, tahkîk, Mahmûd Fâhûrî, c. I , s. 503, Beyrut ,1986. ↩

13. ↩
14. ↩
15. ↩

16. Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed, Siyerü A’lâm en-Nübelâ, nşr. Şuayb el Arnaudî, Beyrut 1992, s.57 ↩

17. Ziriklî, Hayreddin, el- A’lâm, Beyrut 1990, III, 85 ↩

18. Cevad Ali, el-Mufassal Fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm, Beyrut 1968-72, s. 904 ↩

19. Kehhâle, Ömer Rıza Mu’cemü’l-Müellifîn, Beyrut (t.y), I, 342 ↩

20. Neşet Çağatay, İslâm’dan Önce Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı, Ankara 1957, s. 51, 83. ↩

21. ↩
22. ↩
23. ↩

24. ULAŞ , Nurettin , Sa'd b. Ubâde'nin Hayatı ve Şahsiyeti , Selçuk Ü. İlahiyat Fakültesi , Yüksek Lisans Tezi , s. 11, Konya , 2003. ↩

25. İbn Hişam , Ebû Muhammed Abdülmelik b. Hişâm (ö. 213/828) es-Siretü'n-Nebeviyye , nşr. Tâhâ Abdurraif Said , c. II , s. 86-87 ,Beyrut , 1990. ↩

26. Zehebî , Şemseddin Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman, Tarihu’l-İslâm, thk., Ömer Abdüsselam Tedmûrî, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, s. 304, Beyrut, 1994. ↩

27. BELÂZURÎ Ahmed b. Yahya b. Câbir b. Davud, Ensâbu’l-Eşrâf, thk., Muhammed Hamîdullah, c. I,s. 287, Jerusalem ,1963. ↩

28. İBN SA’D , Ebû Abdillah Muhammed (ö. 230/844), et-Tabakâtü’l-Kübrâ Dâru’s-Sadr, c.II,s.8 ,Beyrut , ts. ↩

29. İBN HACER el-ASKALÂNÎ Ebü’l-Fazl Ahmed b. Ali, Fethu’l-Bârî Şerhu Sahihi’l Buhârî, nşr., Muhammed Fuad Abdulbaki, Muhibiddin Hatîb, Dâru’l-Marife, c.VII,s. 288 , Beyrut 1889. ↩

30. ↩
31. ↩

32. KÖKSAL Mustafa Asım, İslâm Tarihi, c. IX , s. 169 , İstanbul , 1987. ↩

33. VÂKIDÎ Muhammed b. Ömer (ö. 207/823), Kitâbü'l-Megâzî, thk., Marsden Jones, c. I , s. 103,Beyrut 1984. ↩

34. HÂKİM Ebû Abdillah Muhammed b. Hâkim en-Nîsâbûrî (ö. 405/1015), el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn, nşr., Mustafa Abdulkâdir Atâ, c. III , s. 283, Beyrut ,1990. ↩

35. MÜSLİM , es-Sahih , c. III , nr. 1404 , İstanbul , 1981. ↩

36. AHMED B. HANBEL Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî, Fedâilü’s-Sahâbe, nşr., D. Vasallah Muhammed Abbas, c. II, s. 288 , Beyrut ,1983. ↩

37. İBNÜ’L-ESÎR İzzüddin b. Ebû’l-Hasan Ali b. Muhammed (ö. 630/1233), Üsdü’l-Ğabe fî Ma’rifeti’s-Sahâbe, thk., Muhammed Ahmed Aşur vd., Dâru’ş-Şa’b, II , 284, Beyrut 1989. ↩

38. ↩
39. ↩

40. VÂKIDÎ Muhammed b. Ömer (ö. 207/823), Kitâbü'l-Megâzî, thk., Marsden Jones, c. I, s. 336-338 , Beyrut, 1984. ↩

41. İBN KESÎR İmâdüddîn Ebû’l-Fidâ İsmail b. Şihâbiddîn Ömer, (ö. 774/1372), el-Bidâye ve’n-Nihâye, nşr., Abbas el-Cüleymî, Mektebetü’l-Marife,c.V, s. 455, Beyrut, 1993. ↩

42. VÂKIDÎ Muhammed b. Ömer (ö. 207/823), Kitâbü'l-Megâzî, thk., Marsden Jones, c. I, s. 343 , Beyrut , 1984. ↩

43. VÂKIDÎ Muhammed b. Ömer (ö. 207/823), Kitâbü'l-Megâzî, thk., Marsden Jones, c. I, s. 344 , Beyrut , 1984. ↩

44. KILIÇ Mustafa, Zeyd b. Hârise, s. 118, İstanbul, 2010. ↩

45. VÂKIDÎ Muhammed b. Ömer (ö. 207/823), Kitâbü'l-Megâzî, thk., Marsden Jones, c. II, s. 573, Beyrut ,1984. ↩

46. ↩

47. KILIÇ Mustafa, “Hazreti Peygamber’in Ci’râne Günleri”, Usûl İslâm Araştırmaları

    Dergisi , I , s. 82-83, 85 , İstanbul, 2006. ↩

48. HAMÎDULLAH Muhammed, İslâm Peygamberi, çev. Salih Tuğ,c. II, s. 1011 , İstanbul , 1

    1993. ↩

49. KILIÇ Mustafa, “Hazreti Peygamber’in Ci’râne Günleri”, Usûl İslâm Araştırmaları

    Dergisi , I , s. 85 , İstanbul, 2006. ↩

Kategoriler